Die constatering maakt de tragiek van het geweld natuurlijk niet minder groot. Veel inwoners van favelas in – met name – Rio en Sao Paulo zijn net zozeer gewend aan elkaar beschietende drugsbendes en politieagenten, als wij aan het kopen van een krentenbol bij de bakker. Als je die constatering combineert met het besef dat in de favelas veel, heel veel mooie, vrolijke, creatieve en levenslustige – veelal jonge - mensen wonen, dan stemt dat knap triest.
In de grootste steden wordt het bestaan ook voor de middenklasse en de elite bemoeilijkt door het geweld. Een deel van de mensen sluit zich op in ‘condominios fechados’ en leeft achter grote hekken. En de kans dat je als welgestelde inwoner van Sao Paulo beroofd wordt is een stuk groter dan in Amsterdam. Maar ook hier geldt: ’t is de kunst om de invloed van dat geweld op het dagelijks leven op waarde te schatten. Ik was een paar maanden geleden in de wijk Pinheiros, Sao Paulo, en verbaasde me over de gezellige en relaxte sfeer op straat, de overvolle terrassen en de algehele staat van ontspannenheid.
Terug naar de reiziger. Als je als buitenlandse bezoeker je ‘gezonde boerenverstand’ gebruikt is de kans klein dat je iets vervelends meemaakt. Om te beginnen: een heel groot deel van het land is veilig tot heel veilig. In kleine stadjes en dorpen is de sfeer doorgaans erg relaxed, en ook in verschillende grotere steden kun je je probleemloos bewegen. In de grootste steden moet je meer op je hoede zijn (zonder paranoia te ontwikkelen), Rio voorop, daarna Sao Paulo. Ook steden als Salvador en Recife nopen tot wat meer voorzichtigheid.
Een paar tips:
- in de allergrootste steden: vraag na aankomst in je hotel/op je bestemmingsplaats aan je lokale gastheer naar de ‘spelregels’: Zijn er plekken waar ik beter niet kan komen, is het in de buurt waar ik verblijf ’s avonds veilig op straat, et cetera.
- in de allergrootste steden: vermijd stille straatjes en verlaten parken, zorg dat je altijd ‘onder de mensen’ bent
- neem eventuele waardevolle bezittingen mee in een plastic tasje, loop niet met je peperdure camera opzichtig op je buik
- ga niet de stad in met veel geld op zak; mocht je onverhoopt beroofd worden: geef af wat je bij je hebt, het risico dat de overvaller een wapen heeft en dat gebruikt bestaat, vermijd het
- neem officiële, als taxi herkenbare taxi’s
Tot slot: het is moeilijk om met de juiste nuance over het geweld in Brazilië te schrijven. Laat je vooral niet op voorhand bang maken, want dat is nergens voor nodig. Brazilië is een mooi land waar je heel goed kunt reizen.
